بازگشت
روز سیاه و فراموش ناشدنی در تاریخ افغانستان فروپاشی تندیس های بودا
سید احمد ضیا نوری سید احمد ضیا نوری

پیشگفتار

درست دوازده سال قبل با تآلم و تآثرعمیق از طریق رسانه ها آگاه شدم که ستمکاران قرن تندیس های بودا را ویران میکنند بدون آنکه مبالغه را شامل کلامم نمایم و هنوز که غم و اندوه دوری از وطن چون حال حاضر شدیدآ مرا می آزارد قلبم سخت و بسیار گریست با آنکه میدانستم هیچ از دستم بر نخواهد آمد اما حب وطن دلیل موجه و قاطع آنست که وادارم نمود تا اشکم را روی گونه جاری سازم و بر سر زانوی غم بنشینم که از جانب جنایتکاران چون چنگیز، در سال 1222 اورنگزیب در سال 1689 و عبدالرحمن در سال 1892 م بر پیکر معصوم بی گناه و اما پر غرور و خامش بودا چه ضربه های فراوان وارد نمودند و هر کدام بنوبه خود تلاش های خصمانه و ددمنشانه را انجام دادند تا سکوت سکون و آرامش بودا را از میان بردارند ولی بجایی نرسید لکن در آخرین اقدام بنیاد گارایان خفاش بدستور ای اس ای یا پاکستان آن لانه گندیده ناپاک خطه دهشت وحشت و اختناق که بیش از شصت سال عمر ندارد و مرض مهلک و نا علاج برای تاریخ و ملت ما است توسط مزدوران اش سر انجام در نهم ماه مارچ سال 2011 م بعد از نماز نمایشی( رو به قبله دل به بازار ) نوکران انگلیس در پی دو شبانه روز آتش سنیگن و بیرحمانه بر مجسمه های بی دفاع محبوب و مهربان ( سلسال و شمامه ) که با قدمت بیش از سه هزار سال از دل کوه سر به فلک کشیده و پر غرور هنودکش استوار بود بر زمین فر ریخت و با حسرت و آه نابود گردید ولی بودا ها با سفر بی برگشت شان لکه های سیاه ننگین بر جبین تاریخ ستزان متحجر و سنگدل، ستمکار، جلاد و سفاک برای ابد مهر زد. نفرین شان باد با این همه تاریخ سیاه و درد آور را که نصیب شده اند.                                              بدبختانه که ویرانگری دامنه دار ارزشهای ملی و فرهنگی کشور ما یاوه ترین، زشت ترین و پلید ترین تلاشی است که در برابر دیدگان ما و بشریت به نمایش گذاشته میشود، زیان مطلق و جبران ناپذیر چنین اندوه و آسیب را به چه مانند باید نمود؟    

بامیان :

 بامیان که درمنابع قدیمی که ازآن بنام ( فان- یانگ) یا (فان – ین) وگاهیی هم به صورت ( فان- ین – تا) ذکر شده ودرمنابع آریایی بامیکان (پامیان) و(بامیان) یادشده است درمسیر جاده ابریشم بین ایران وهند وچین وآسیای میانه قرارداشت یعنی شاخه مهمی ازجاده ابریشم ازطریق بامیان به پیشاور ولاهور یا نیم قاره هند وصل می شد.                خنگ بت  معشوق، سرخ بت  در دل کوه  هندوکش ولایت بامیان دو صورت است از عجایب صنایع روزگار، شصت ذرع طول و شانزده ذرع عرض و درون تمام آنها مجوف است چنانکه تا سرانگشتان. و گویند یعوق و یغوث بعربی نام آنهاست، یکی از بت ها نرخنگ بت و دیگری ماده سرخ بت. (از انجمن آرای ناصری)(از ناظم الاطباء .          اندر وی دو بت سنگین است یکی را سرخ بت و یکی را خنگ بت ((از قانون مسعودی ابوریحان البیرونی ج  دو ص  گویند در دنیا نظیر این دو نتوان یافت . (از معجم البلدان) (از آثارالبلدان قزوینی ص 154).       

بت بزرگ بامیان که بزرگ ترین تندیس در جهان ثبت گردیده بود پنجاه و سه متر ارتفاع داشت و سلسال نام داشت. بت کوچک که به نام شمامه یاد میگردید سی و پنج متر ارتفاع داشت. بت های کوچکتر دیگری نیز در دل کوه هندوکش در اطراف آنها تراشیده شده بودند که همچنان از عهد زردشتیان بر جا مانده بودند.

  خاقانی
گر صبح رخ گردون چون خنگ بتی سازد
تو سرخ بتی از می بنگار به صبح اندر

                    

در زبان فارسی دری این دو بودا را به خاطر رنگ‌هایشان (سرخ بُد) (بودای سرخ) و یا (سرخ بت) و (خِنگ بُد) (بودای سپید. خنگ سپید مایل به تیرگی) یا (خنگ بت) می‌خواندند.

آشوکا شاه ،  پیرامون دو سده و نیم پس از بودا، شاهی از دودمان موریا بنام آشوکا به بوداگرایی و آموزه‌های بودایی باور راستین یافت و همه زندگی خود را وقف تحقق عملی اصول آن نمود. که در میانه سدهء سوم ترسایی در هند حکم می راند، بودیسم وارد افغانستان شد. قرار روایات، در آن زمان بود که یک مکتب هنری به نام گندهارا ایجاد گردید. کانون گندهارا در اطراف جلال آباد امروزی قرار داشت.
سپس کنیشکا بود که در سدهء دوم یا دوصد سال بعد از میلاد حضرت عیسی ع، پس از گرایش اش به سوی بودیسم، افغانستان را به محل آفرینش و گسترش فرهنگ بودایی تبدیل ساخت. او، از گرونده گان و پشتیبانان نستوه بودیسم بود. در دوران حکمروایی کانیشکا 120 الی 160 م گندهارا یک مکتب هنری تندیس سازی و ادب بودایی بود.
سرزمین افغانستان از اولین سرزمین های بود که در آن بودا به حیث مظهر آرامش، زیبایی، مهربانی در فرم بشر اما کامل و بدون کوچک ترین عیب تراشیده شد. بوداییان بر حسب چهار حقیقت بودیسم که از این قرار اند: عشق و محبت (متا)، ترحم و شفقت (کارونا)، خیر خواهی (مدیتا)، و شکیبایی (اپیکا) از بودا الهام میگرفتند.

 

در فرجام این سر افگندگی شرم آور که روز سیاه تاریخ افغانستان نامیده شد و توسط خفاشان قرن انجام پذیرفت و تا ابد نفرین روانه را شان خواهد بود به شدت و با شیدید ترین تقیبح میدارم.

                                                                                                              سویدن مارچ 2013 م 


March 13th, 2013


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
علمي و معلوماتي